ΠΡΕΒΕΖΑ: Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας για τα Ημερήσια και Εσπερινά ΓΕΛ., Πανελλαδικές Εξετάσεις 2017

Επιμέλεια: Άννα Βοντίτσου, καθηγήτρια φιλόλογος.

Α1. Περίληψη

Ο Σκαλέας στην ομιλία του αναφέρθηκε στο θέμα της ηθικής ευθύνης των επιστημόνων. Αρχικά τονίζει τη διαφορά μεταξύ της επιστήμης που παράγει γνώσεις και της τεχνολογίας που τις αξιοποιεί.Στη συνέχειαδιαπιστώνει πως η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας περισσότερο προβληματίζει. Αφού τονίσει ότι πλέον τα ανθρωπιστικά ιδανικά έχουν διαβρωθεί, επισημαίνει ότι ο σύγχρονος επιστήμονας απαιτείται να αναγνωρίζει την ευθύνη του και να ενεργεί με βάση τους πιθανούς κινδύνους για την ανθρωπότητα. Αποδέχεται όμως ότι συχνά οι επιστήμονες λόγω της διασποράς της έρευνας δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν τους κινδύνους. Γι’ αυτό κλείνοντας προβάλλει ως απαίτηση την ανάγκη οι επιστήμονες να διακατέχονται από «υψηλά ηθικά ιδανικά».

Β1. Σωστό ή Λάθος

α. Λάθος

β. Λάθος

γ. Σωστό

δ. Σωστό

ε. Σωστό

Β2.α) Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου

Ένας από τους τρόπους ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του κειμένου είναι η σύγκριση-αντίθεση. Συγκεκριμένα ο συγγραφέας κάνει τη διαπίστωση ότι η επιστήμη και τεχνολογία δεν ταυτίζονται, αφού η πρώτη εστιάζει στην απόκτηση γνώση, ενώ η δεύτερη μεταφέρει την επιστημονική πρόοδο στην καθημερινότητα επιδιώκοντας την ικανοποίηση των όποιων αναγκών.

Ή

Ένας από τους τρόπους ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του κειμένου είναι το αίτιο-αποτέλεσμα. Συγκεκριμένα ο συγγραφέας στη θεματική πρόταση προσδιορίζεται το αίτιο («Η επιστήμη») και το αποτέλεσμα που αυτό έχει («ανοίγει συνεχώς νέους ορίζοντες και φωτίζει τον νου»).

Β2.β) Διαρθρωτικές λέξεις

βέβαια: επιβεβαίωση

εάν: προϋπόθεση

όμως: αντίθεση

για τούτο: αίτιο-αποτέλεσμα

δηλαδή: επεξήγηση

Β3.α) Συνώνυμα

·  Η επιστήμη ως αέναος = διαρκής, συνεχής, αδιάκοπος αγώνας του ανθρώπου.

· Η επιστήμη παραμένει προσηλωμένη = αφοσιωμένη στην κατανόηση της γνώσης.

·  Η προώθηση των φυσικών επιστημών και η έκρηξη της τεχνολογίας […] εγείρουν = γεννούν, προξενούν απορίες.

· το άγχος και η αγωνία αλλοτριώνουν = αλλοιώνουν, καταστρέφουν, εκφυλίζουν […] την πνευματική ολοκλήρωση των ανθρώπων.

· κάθε επιστημονικό επίτευγμα […] θα αποβεί […] καταστρεπτικό = ολέθριο, επιζήμιο.

Β3.β) Αντώνυμα

συγκεκριμένο = ασαφές, αφηρημένο, απροσδιόριστο

βελτίωσε = χειροτέρευσε, επιδείνωσε

ευθύνη = ανευθυνότητα

υλική = άυλη, πνευματική

ελευθερία = ανελευθερία, σκλαβιά, υποδούλωση, υποταγή, δουλεία

Β4.α)

Με το ασύνδετο σχήμα ο συγγραφέας επιδίωξε να γίνει όσο τον δυνατόν πιο σαφής, να δώσει έμφαση και να εκφράσει με ζωντάνια και παραστατικότητα τις αιτίες που «αλλοιώνουν βαθύτατα και παρεμποδίζουν την πνευματική ολοκλήρωση του ανθρώπου». Πάντα το ασύνδετο πυκνώνει τον λόγο.

Β4.β)

Με το τέχνασμα του ρητορικού ερωτήματος στο τέλος της δεύτερης παραγράφου ο συγγραφέας θέλει να προκαλέσει τον προβληματισμό των δεκτών σχετικά με την προσφορά της τεχνολογίας σε αντίθεση με την επιστήμη και συγκεκριμένα να τους γεννήσει το ερώτημα αν τον εξανθρώπισε ή όχι.

Γ1.Παραγωγή λόγου

Παρατήρηση: Είναι απαραίτητο να υπάρχει χαιρετισμός και αποχαιρετισμός προς τους/τις συμμαθητές/τριες. Επίσης, είναι σκόπιμη η χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου, επειδή οι δέκτες είναι συνομήλικοι/ες και ισότιμοι/ες με τον/την ομιλητή/τρια.

Στον πρόλογο μπορεί να γίνει αναφορά στο ότι η επιστήμη είναι στη βάση όλων των σύγχρονων τεχνολογικών επιτευγμάτων που έχουν διευκολύνει τη ζωή μας.

Στο πρώτο ερώτημα σχετικά με τον ρόλο της επιστήμης στην αντιμετώπιση των σημαντικότερων σύγχρονων προβλημάτων μπορούσαννα αναφέρουν κάποια από τα παρακάτω:

·    εξέλιξη στην ιατρική με στόχο την αντιμετώπιση των ασθενειών.

· επίλυση οικολογικών προβλημάτων (φαινόμενο θερμοκηπίου, εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας…).

·   βελτίωση καθημερινότητας όλων μας και ιδίως των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

·  βελτίωση της παραγωγής αγαθών, ώστε να εξασφαλίζεται η αέναη οικονομική ανάπτυξη χωρίς να εξαντλούνται οι φυσικοί πόροι.

·  διευκόλυνση στη μετάδοση και διάδοση της γνώσης, ώστε να αυτή να φτάνει στο λαό και να τον ωφελεί.

· διευκόλυνση της επικοινωνίας των ανθρώπων ξεπερνώντας τα όποια πιθανά εμπόδια τόπου, χρόνου, πολιτισμού, γλώσσας.

Στο δεύτερο ερώτημα σχετικά με τα ηθικά εφόδια του επιστήμονα μπορούσαν να αναφέρουν κάποια από τα επόμενα:

·         

   Είναι αναγκαίο να αποφεύγει την πνευματική μονομέρεια και να επιδεικνύει ενδιαφέρον για την πρόοδο της κοινωνίας και του συνανθρώπου τόσο τοπικά όσο και παγκόσμια.

·   Επιβάλλεται να επιδιώκει την υλική, πνευματική και ηθική πρόοδο όλων των ανθρώπων.

·   Οφείλει να διαθέτει κοινωνική συνείδηση, ώστε να αναγνωρίζει το κοινωνικό όφελος και την ανωτερότητά του σε σχέση με το στενά ατομικό.

·   Αν χρειαστεί, είναι απαραίτητο να συγκρουστεί και να αντιταχθεί και διάφορα συμφέροντα (πολιτικά, οικονομικά) που μπορεί να επιδιώκουν την στυγνή εκμετάλλευση των ανθρώπων.

·   Είναι χρήσιμο να εκλαϊκεύει τις επιστημονικές γνώσεις, ώστε οι πολίτες να είναι όσο το δυνατόν ενήμεροι για τα πιθανά οφέλη, αλλά και τους πιθανούς κινδύνους που ελλοχεύουν σε κάθε επιστημονική πρόοδο.

·   Είναι ωφέλιμο να αναλαμβάνει τον ρόλο του πνευματικού ηγέτη του λαού, ώστε να τον καθοδηγεί σε όσο το δυνατόν χρήσιμες και ηθικά ορθές αποφάσεις σε θέματα που εγείρουν διλήμματα (πχ. κλωνοποίηση, πυρηνική ενέργεια).

Στον επίλογο μπορούσε να γίνει αναφορά στο ότι η επιστήμη είναι αναπόσπαστο κομμάτι στη κοινωνία μας και ότι μπορεί τα πορίσματά της μπορούν να έχουν θετικές και αρνητικές επιδράσεις. Για να έχουμε μόνο τα θετικά και να αποφεύγονται τα αρνητικά, είναι απαραίτητο οι επιστήμονες να διακρίνονται από ηθικές αρχές.