28η Οκτωβρίου: Η άγνωστη τραγωδία στην περαταριά Λούρου – Ήρωες του αλβανικού μετώπου χάνονται στα νερά του ποταμού

Εκεί, όπου σήμερα βρίσκονται τα απομεινάρια μια παλιάς σιδερένιας γέφυρας, τύπου Μπέλεϋ στον ποταμό Λούρο, ανάμεσα στα χωριά Νέα Κερασούντα και Άγιος Σπυρίδωνας, έμελλε τη νύχτα της 27ης προς 28η Απριλίου του 1941 να γραφτεί μια άγνωστη σε πολλούς, τραγωδία.

Θύματα, δεκατρείς εξουθενωμένοι από το αλβανικό μέτωπο φαντάροι, που απεγνωσμένα μαζί με χιλιάδες άλλους μετά τη συνθηκολόγηση, κατηφόριζαν για να φτάσουν στον τόπο τους, και πνίγηκαν στον Λούρο ποταμό.

Οι περαταριές, που ήταν ξύλινες αυτοσχέδιες εξέδρες για να γεφυρώνεται ο ποταμός Λούρος ήταν η μοναδική λύση, για τους χιλιάδες στρατιώτες, ως παράκαμψη και ταχύτερη διαφυγή από τον συνωστισμό του γεφυριού της Άρτας και τα γερμανικά μπλόκα στη γέφυρα Καλογήρου. 

Στις όχθες του ποταμού κατέφθαναν συνεχώς με τα μουλάρια ή τα άλογα τους, χωρίς οπλισμό, καθώς τον είχαν παραδώσει στην Ηγουμενίτσα και τα Ιωάννινα, πεινασμένοι, ταλαιπωρημένοι, με ψείρες. Ο προορισμός τους, ήταν περιοχές στη νότια Ελλάδα. Έφταναν στο χωριό Νέα Κερασούντα και στη συνέχεια με τη βοήθεια της περαταριάς, συνέχιζαν την πορεία τους, περνώντας από το χωριό του Αγίου Σπυρίδωνα.

Οι ερευνητές Φώτης Βράκας και ο Αποστόλης Μπρέντας από τον Άγιο Σπυρίδωνα κατέγραψαν μαρτυρίες για την «τραγωδία της περαταριάς», ως μνημόσυνο στα παλληκάρια που γλίτωσαν στο μέτωπο, όμως η μοίρα είχε άλλα σχέδια. Δεν γύρισαν ποτέ στο σπίτι. Τα κάταπιε το ποτάμι.

Ο κ. Βράκας, αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, πως «ο άδικος χαμός των νεαρών αντρών συγκλόνισε και τη μικρή κοινωνία του χωριού. Οι μαρτυρίες που έχουμε, προέρχονται από άτομα τα οποία δεν ήταν πάνω στην περαταριά αλλά στις όχθες. Ήταν μάρτυρες του δυστυχήματος, αλλά όχι του τι συνέβηκε πάνω στην περαταριά».

Ο Αποστόλης Μπρέντας, καταγράφει την μαρτυρία του Στάθη Τσιόντζου από τη γειτονική Πέτρα.

«… Πέρασαν πολλοί φαντάροι από δω, πολλοί Κρητικοί και χαμπέρια. Είχαν σκορπίσει σε διάφορα χωριά. Είχαν βρει εδώ τη γέφυρα (περαταριά), να πάρουν λίγο ψωμί, νηστικοί ήταν και να περάσουν απέναντι. Από την Πρέβεζα, από τα Γιάννενα ερχόταν, δεν ήξεραν τον τόπο τα παιδιά αυτά και Κρητικοί είχαν πέσει εδώ, με τ’ άλογα ερχόταν καβάλα κι έφευγαν ύστερα να πάνε στα σπίτια τους ο κόσμος. 

Όπως ήταν ο στρατός που ερχόταν από τη μάχη, θα πέρναγαν υποχρεωτικά από δω. Δεν ήταν στην απάνω πλευρά να έρθουν από τα Γιάννενα, για να πάνε από την Γέφυρα της Άρτας, αφού ερχόταν από πέρα από την Πρέβεζα θα πέρναγαν υποχρεωτικά από δω. 

Ήταν Άνοιξη που πέρασαν οι στρατιώτες, είχε κόψει το πολύ νερό. Βέβαια άμα έβρεχε, έβγαινε και το Μάη το ποτάμι έξω, και σε μας, εδώ που είμαστε τώρα έρχονταν τα νερά του Λούρου, τότες. Αλλά τώρα όχι, έχουν γίνει έργα και δεν πλημμυρίζει. 

Εμείς είχαμαν τη γέφυρα και την Περαταριά που λέγαμε. Για να σου δώσω να καταλάβεις, ήταν μεγάλα καδρόνια, σανίδες, ένα από δω κι ένα από κει, γύρω στα 5 – 6 μέτρα. Είχε κι ένα σχοινί πιασμένο από τη μία όχθη στην άλλη. Ο περατάρης τράβαγε το καρούλι και περνάγαμε απέναντι. Πέρναγαν σούστες, τα κάρα μέσα με τ’ άλογα και τα πέρναγαν απέναντι. Το ατύχημα έγινε στην περαταριά στο χωριό Άγιος Σπυρίδωνας. 

Εκεί μπατάρισε η Περαταριά με τα σανίδια. Με το τράβηγμα που έκαναν στο καρούλι, τα μουλάρια που είχαν βάλει μέσα οι στρατιώτες φοβήθηκαν, έσπασαν τα καδρόνια, μπατάρισαν κι έτσι πνίγηκαν τα παιδιά. Εμείς βάζαμε μέσα στην περαταριά, σούστες, κάρα με άλογα και τα περνούσαμε απέναντι, συνέχεια. Τα δικά μας άλογα και τα μουλάρια ήταν μαθημένα που τα πηγαίναμε έτσι, αλλά τα ξένα πράματα (ζώα) δεν ήταν μαθημένα. 

Τα έβαλαν μέσα αυτά τα μουλάρια που έφερναν μαζί τους οι φαντάροι χωρίς να ξέρουν ότι θα φοβηθούν. Όταν άρχισε το ταλάνισμα, τα ζώα άρχισαν να πηδάνε στον αέρα κι αγρίεψαν. Έσπασαν τα καδρόνια και γι’ αυτό πνίγηκαν τα παιδιά. Έπειτα αυτά δεν θα ήξεραν και μπάνιο. Ύστερα και μπάνιο να ήξεραν, άμα είσαι ντυμένος με χλαίνη και πολλά ρούχα το ποτάμι έχει 4 – 5 μέτρα βάθος εκεί, δεν βγαίνεις εύκολα γιατί σε τραβάει κάτω. ».

Μια ακόμη μαρτυρία, είναι εκείνη της κ. Μάνθα Ρώσιου, η οποία έζησε σαν παιδάκι την τραγωδία και την διηγήθηκε στον Φώτη Βράκα λίγο πριν πεθάνει.

«Τι μου θύμησες τώρα Φώτη μου… Εγώ ήμουν μικρή 4 ή 5 χρονών θα ήμουν τότε και πήγαινα με την μάνα μου και άλλες γυναίκες για νερό στην πηγή. Από κει, παίρναμε τότε το καλό νερό, για να πίνουμε. Μόλις φτάσαμε στην περαταριά γίνονταν χαμός. Μόλις πρέπει να είχε αναποδογυρίσει η περαταριά και πνίγονταν οι φαντάροι. Φωνές από δω, φωνές απο την άλλη μεριά από τα Λεβούνια, που ήταν και άλλοι φαντάροι και τρέχαν μήπως βοηθήσουν…πάνε τα καημένα τα παιδάκια… Δεν πήραμε νερό εκείνη την μέρα. 

Γυρίσαμε πίσω. Χρόνια αργότερα κατέβαινα από τα Λεβούνια και στην παλιά γέφυρα την ξύλινη στο ποτάμι, δεν θυμάμαι με ποιον ήμουν. Πρέπει να ήταν μετά τον εμφύλιο, συνάντησα μια ταλαιπωρημένη γυναίκα, να κλαίει στο ποτάμι και να έχει ένα αναμμένο κερί. Την ρωτήσαμε τι κάνει και αν θέλει βοήθεια. Μας διηγήθηκε τον πόνο της και όταν της είπα, πως τα έζησα με αγκάλιασε και κλάψε περισσότερο. Είχε ξεκινήσει την προηγούμενη μέρα από το χωριό της και διανυκτέρευσε στην Άρτα και ήρθε εδώ να ανάψει κερί στο αδικοχαμένο παιδί της….

Η γυναίκα αυτή με το κερί, ήταν η Ελένη Παππά από τους Μελισσουργούς…».

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος και η Κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνα Άρτας μετά από 84 χρόνια του συμβάντος, πραγματοποίησαν για πρώτη φορά εκδήλωση μνήμης και επιμνημόσυνη δέηση. Κατά την εκδήλωση που έγινε πρόσφατα, ακούστηκαν για πρώτη φορά τα ονόματα όλων των νεκρών αλλά και μαρτυρίες σχετικά με το γεγονός

Ο Αποστόλης Μπρέντας και ο Φώτης Βράκας μάς επισημαίνουν ότι το τραγικό δυστύχημα, ήταν ένα από τα πολλά, που συνέβησαν κατά την οπισθοχώρηση του Ελληνικού Στρατού από την Αλβανία.

«Ένα κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας που δεν έχει καταγραφεί, ούτε και ενδιαφέρθηκε ποτέ κάποιος να το αναδείξει. Είναι οι μικρές λεπτομέρειες της ιστορίας που πέρασαν απαρατήρητες, δεν ενδιέφεραν ποτέ κανέναν, ούτε και συγκίνησαν ποτέ την επίσημη πολιτεία, εκτός, από τις οικογένειες που έζησαν και βίωσαν το δράμα για τον άδικο χαμό των παιδιών τους», λένε χαρακτηριστικά.