ΠΡΕΒΕΖΑ: Καθυστέρηση λόγου σε παιδιά βρεφικής και προσχολικής - νηπιακής ηλικίας, της Ρ.Σωτηροπούλου

Ως  βρεφική ηλικία, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε το διάστημα από τη γέννηση έως το τέλος του 2ου έτους του παιδιού. Στη χρονική αυτή περίοδο παρατηρείται ταχύτατη ανάπτυξη  τόσο στο σωματικό όσο και στον ψυχοκοινωνικό τομέα. Θα αναφερθώ λοιπόν και στην βρεφική ηλικία,  καθώς τα στάδια της λεκτικής  επικοινωνίας και της ομιλίας ξεκινάνε με το κλάμα του παιδιού, την παραγωγή των πρώτων ήχων, και γύρω στο πρώτο έτος αρχίζει η στοιχειώδη  παραγωγή λόγου.

Η καθυστέρηση λόγου  παρατηρείται όταν ένα παιδί αργεί (καθυστερεί) να αναπτύξει, αντίστοιχα με τη χρονολογική του ηλικία, κάποιο στάδιο του λόγου. Αυτή  η καθυστέρηση λοιπόν  μπορεί  να παρουσιαστεί:

• είτε κατά τη έναρξη (το παιδί έχει αργήσει να ξεκινήσει να μιλάει),
• είτε σε άλλο επίπεδο λόγου όσο αυτός προχωράει πχ συντακτική δομή.

  Η ανησυχία προκύπτει συνήθως όταν το παιδί πλησιάζει την ηλικία των τριών και ο προφορικός του λόγος είναι μειωμένος ή και καθόλου αναπτυγμένος.

 ******Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως η ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας ενός παιδιού εξαρτάται από τις προ-γλωσσικές δεξιότητες, οι οποίες αφορούν στη μίμηση, την προσοχή, τη συγκέντρωση και τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού.

Η ανάπτυξη του λόγου του παιδιού  ακολουθεί ορισμένα στάδια, καθώς  υπάρχουν κάποια βασικά ορόσημα στη γλωσσική του εξέλιξη. Παρόλα αυτά,  το κάθε παιδί μπορεί να  έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Όταν, όμως, παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις είναι απαραίτητο να γίνεται εκτίμηση από κάποιον ειδικό.

 

12 μηνών

Σε ηλικία 12 μηνών, το παιδί αρχίζει να χρησιμοποιεί τις πρώτες λέξεις όπως «μαμά – μπαμπά» και προσπαθεί να μιμηθεί διάφορους ήχους. Αναγνωρίζει λέξεις για καθημερινά αντικείμενα όπως ποτήρι και ξεκινάει να ανταποκρίνεται σε απλές λεκτικές εντολές όπως «έλα εδώ». Επιπλέον, αλληλεπιδρά με τους οικείους του με το χαμόγελο και τη βλεμματική επαφή.

 

2 ετών

Σε ηλικία 2 ετών, το παιδί αναπτύσσει το λεξιλόγιο του, χρησιμοποιεί δύο λέξεις μαζί όπως «μαμά νερό», ακολουθεί πιο σύνθετες εντολές, κατανοεί απλές ερωτήσεις και δείχνει αντικείμενα και εικόνες. Η άρθρωση σε αυτή την ηλικία μπορεί να μην είναι καθαρή.

3 ετών

Σε ηλικία 3 ετών, χρησιμοποιεί  3 λέξεις μαζί,  χρησιμοποιεί άρθρα, αντωνυμίες, τον πληθυντικό αριθμό, κατανοεί έννοιες, όπως μεγάλο – μικρό και απλές ιστορίες.

4 ετών

Σε ηλικία 4 ετών, η ομιλία του παιδιού προσεγγίζει την ομιλία του ενήλικα όσον αφορά στη γραμματική και στο συντακτικό και η ομιλία του είναι καταληπτή.

5 ετών

Ένα παιδί 5 ετών κατανοεί σύνθετες οδηγίες, χρησιμοποιεί πολύπλοκες προτάσεις και μπορεί να διηγηθεί μία ιστορία.

Ποια είναι τα αίτια που οδηγούν σε καθυστέρηση λόγου;

Η ανάπτυξη λόγου μπορεί να καθυστερήσει λόγω οργανικών, περιβαλλοντικών ή και ψυχοσυναισθηματικών παραγόντων κ.α, θα σας τα αναλύσω σε επόμενο μου άρθρο.

Πότε λοιπόν  μιλάμε για καθυστέρηση λόγου;

-Αν το παιδί επικοινωνεί μόνο με νοήματα, συλλαβές ή μονολεκτικά,

-αν δυσκολεύεται να επαναλάβει τις λέξεις που του λέμε,

- αν ο λόγος του δε γίνεται κατανοητός από τρίτους,

-αν δεν αναγνωρίζει βασικά χρώματα ή άλλο βασικό λεξιλόγιο της ηλικίας του,

-αν αδυνατεί να απαντήσει σε ερωτήσεις ή να αναδιηγηθεί γεγονότα,

-αν δυσκολεύεται να διατηρήσει το θέμα κλπ.

  Αν παρατηρήσετε τα παραπάνω σε ανάλογη χρονική ηλικία για την κάθε δεξιότητα/στάδιο του λόγου, είναι απαραίτητο  να απευθυνθείτε σε ένα λογοθεραπευτή ώστε να αξιολογήσει τις δεξιότητες και τις δυσκολίες του παιδιού σας. Όσο πιο γρήγορα γίνει η αξιολόγηση, τόσο πιο γρήγορη θα είναι η αποκατάσταση και πιο καλή η πρόγνωση για την εξέλιξη.

   Ο λογοθεραπευτής  αποτελεί το κατάλληλο  άτομο στο οποίο θα πρέπει να απευθυνθείτε προκειμένου να αξιολογήσει την εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας του παιδιού, να ορίσει τη δυσκολία, αν αυτή υπάρχει ή να δώσει χρόνο επαναξιολόγησης και συμβουλές σε περίπτωση που δεν υπάρχει λόγος παρέμβασης ακόμα.

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για την αντιμετώπιση της καθυστέρησης λόγου;

  Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική οπότε και το πρόγραμμα θεραπείας προσαρμόζεται στις ανάγκες του κάθε παιδιού. Οι στόχοι της θεραπείας προσαρμόζονται και αναπροσαρμόζονται  σε βάθος χρόνου με βάση την  κάθε  αξιολόγηση. Τα προγράμματα παρέμβασης είναι πάντα μα πάντα αυστηρά εξατομικευμένα.

 Η παραπομπή του παιδιού σε ΩΡΛ είναι σημαντική για τον έλεγχο της ακοής του συνήθως πριν από την έναρξη κάθε προγράμματος. Το ίδιο και η παραπομπή σε άλλες ειδικότητες ανάλογα με την αρχική εκτίμηση (παιδοψυχίατρο, εργοθεραπευτή, παιδοψυχολόγο κλπ).

Συχνά, η λογοθεραπευτική παρέμβαση είναι αναγκαία, ανεξαρτήτως του αν η καθυστέρηση λόγου που παρατηρείται είναι λειτουργικής φύσης ή μπορεί να συνυπάρχει και κάποια αναπτυξιακή διαταραχή.

 Να μην ξεχνάτε, ότι η πρώιμη  παρέμβαση είναι το σημαντικότερο  στην εξέλιξη των επικοινωνιακών  δεξιοτήτων του παιδιού.

Η πρώιμη Παρέμβαση,  να ελαχιστοποιήσει την αναπτυξιακή καθυστέρηση, να αντιμετωπίσει τα υπάρχοντα ή εμφανιζόμενα κινητικά, γνωστικό-αντιληπτικά και συναισθηματικά ελλείμματα, να αποτρέψει τους λειτουργικούς περιορισμούς, καθώς και να προετοιμάσει ψυχολογικά τους γονείς και όλο το οικογενειακό περιβάλλον.

ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΡΟΔΑΝΘΗ    ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ  MSc, S.I.